หน่วยที่ 8 ทักษะชีวิตเพื่อสุขภาพจิต
เรื่องที่ 1 ความหมาย ความสำคัญของทักษะชีวิต
ความหมายของทักษะชีวิต
ทักษะชีวิต หรือ Life Skill จึงหมายถึง คุณลักษณะหรือความสามารถเชิงสังคม จิตวิทยา (Psychosocial Competence) ที่เป็นทักษะภายใน ที่จะช่วยให้บุคคลสามารถเผชิญสถานการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันได้อย่างมีประสิทธิภาพ และเตรียมความพร้อมสำหรับการปรับตัวในอนาคต ไม,ว่าจะเป็นเรื่องการดูแลสุขภาพ เอดส์ ยาเสพติด ความปลอดภัย สิ่งแวดล้อม คุณธรรม จริยธรรม ฯลฯ เพื่อให้สามารถมีชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุขหรือจะกล่าวง่าย ๆ ทักษะชีวิต ก็คือ ความสามารถใน การแก้ป็ญหาที่ต้องเผชิญในชีวิตประจำวัน เพื่อให้อยู่รอดปลอดภัยสามารถอยู่ร่วมภับผู้อื่นได้อย่างมี ความสุขและเตรียมพร้อมสำหรับการปรับตัวในอนาคต
ความสำคัญของทักษะชีวิต
เนื่องจากสังคมปีจจุทันมีความซับซ้อนในการดำเนินชีวิต เนื่องจากมีการเปลี่ยนแปลงอย่าง รวดเร็วในด้านเศรษฐกิจ สังคม ข่าวสารข้อมูล และเทคโนโลยี มีการแข่งขันและความขัดแย้งมากขึ้น บุคคลมีความจำเป็นต้องปรับตัวให้ทันต่อความเปลี่ยนแปลง มีความสามารถในการแข่งขัน สามารถสั กระแสวิกฤติต่าง ๆ ได้อย่างมีเหตุมีผล รู้จักนำเทคโนโลยีมาใช้เพื่อพัฒนาตนและพัฒนาอาชีพ มีความ เช้าใจสถานการณ์และมีวิจารณญาณในการเลือกรับเลือกปฏิเสธ มีความสามารถควบคุมอารมณ์และ บริหารความขัดแย้งที่เกิดขึ้นในวิถีชีวิต และมีคุณสมบัติที่พึงประสงค์ในการอยู่ร่วมภับผู้อื่น จึงจะอยู่ใน สังคมได้อย่างมีความสุข
ทักษะชีวิตที่จำเป็น
ทักษะชีวิตจะมีความแตกต่างกันตามวัฒนธรรมและสถานที่ อย่างไรก็ตาม มีทักษะชีวิตอยู่กลุ่ม หนึ่งที่ลือเป็นหัวใจสำคัญที่ทุกคนควรมี โดยองค์การอนามัยโลกได้กำหนดไว้ ดังนี้
1.ทักษะการตัดสินใจ (Decision Making) เป็นความสามารถในการตัดสินใจเกี่ยวกับเรื่องราวต่าง ๆ ในชีวิตได้อย่างมีระบบ เช่น ล้าบุคคลสามารถตัดสินใจเกี่ยวกับการกระทำของตนเองที่เกี่ยวกับพฤติกรรมด้านสุขภาพ หรือความปลอดภัยในชีวิต โดยประเมินทางเลือกและผลที่ได้จากการตัดสินใจเลือกทางที่ ถูกต้องเหมาะสม ก็จะมีผลต่อการมีสุขภาพที่ดีทั้งร่างกายและจิตใจ
2.ทักษะการแก้ป็ญหา (Problem Solving) เป็นความสามารถในการจัดการภับปีญหาที่เกิดขึ้นใน ชีวิตได้อย่างมีระบบไม,เกิดความเครียดทางกายและจิตใจ จนอาจลุกลามเป็นปีญหาใหญ่โตเกินแก้ไข
3.ทักษะการคิดสร้างสรรค์ (Creative Thinking) เป็นความสามารถในการคิดที่จะเป็นส่วนช่วย ในการตัดสินใจและแก้ไขปีญหาโดยการคิดสร้างสรรค์ เพื่อก้นหาทางเลือกต่าง ๆ รวมทั้งผลที่จะเกิดขึ้น ในแด,ละทางเลือก และสามารถนำประสบการณ์มาปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างเหมาะสม
4.ทักษะการคิดอย่างมีวิจารณญาณ (Critical Thinking) เป็นความสามารถในการคิดวิเคราะห์ ข้อมูลต่างๆ และประเมินปีญหาหรือสถานการณ์ที่อยู่รอบตัวเราที่มีผลต่อการดำเนินชีวิต
5.ทักษะการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ (Effective Communication) เป็นความสามารถในการ ใช้คำพูดและท่าทางเพื่อแสดงออกถึงความเสึกนึกคิดของตนเองได้อย่างเหมาะสมกับวัฒนธรรมและ สถานการณ์ต่าง ๆ ไม,ว่าจะเป็นการแสดงความคิดเห็น การแสดงความต้องการ การแสดงความชื่นชม การขอร้อง การเจรจาต่อรอง การตักเตือน การช่วยเหลือ การปฏิเสธ ฯลฯ
6.ทักษะการสร้างส้มพันธภาพระหว่างบุคคล (Interpersonal Relationship) เป็นความสามารถใน การสร้างความส้มพันธ์ที่ตีระหว่างกันและกัน และสามารถรักษาส้มพันธภาพไว้ได้ยืนยาว
7.ทักษะการตระหนักร้ในตน (Self Awareness) เป็นความสามารถในการก้นหา เจักและเช้าใจ ตนเอง เช่น เข้อตี ข้อเสียของตนเอง เความต้องการและสิ่งที่ไม,ต้องการของตนเอง ซึ่งจะช่วยให้เรา! ตัวเองเวลาเผชิญกับความเครียดหรือสถานการณ์ต่าง ๆ และทักษะนี้ยังเป็นพื้นฐานของการพัฒนาทักษะ อื่น ๆ เช่น การสื่อสาร การสร้างส้มพันธภาพ การตัดสินใจ ความเห็นอกเห็นใจผู้อื่น เป็นด้น
8.ทักษะการเช้าใจและเห็นใจผู้อื่น (Empathy) เป็นความสามารถในการเช้าใจความเหมือนหรือ ความแตกต่างระหว่างบุคคล ในด้านความสามารถ เพศ วัย ระดับการศึกษา ศาสนา ความเชื่อ สีผิว อาชีพ ฯลฯ ช่วยให้สามารถยอมรับบุคคลอื่นที่ต่างจากเรา เกิดการช่วยเหลือบุคคลอื่นที่ด้อยกว่า หรือได้รับความ เดือดร้อน เช่น ผู้ติดยาเสพติด ผู้ติดเชื้อเอดส์ เป็นด้น
9.ทักษะการจัดการกับอารมณ์ (Coping with Emotion) เป็นความสามารถในการรับ!อารมณ์ของ ตนเองและผู้อื่น !ว่าอารมณ์มีผลต่อการแสดงพฤติกรรมอย่างไร !วิธีการจัดการกับอารมณ์โกรธและความ เศร้าโศกที่ส่งผลทางลบต่อร่างกายและจิตใจได้อย่างเหมาะสม
10.ทักษะการจัดการกับความเครียด (Coping with Stress) เป็นความสามารถในการรับ!ถึง สาเหตุของความเครียด !วิธีฝอนคลายความเครียด และแนวทางในการควบคุมระดับความเครียด เพื่อให้ เกิดการเที่ยงเบนพฤติกรรมไปในทางที่ถูกต้องเหมาะสมและไม่,เกิดปัญหาด้านสุขภาพ
กลวิธีในการสร้างทักษะชีวิตจากทักษะชีวิตที่จำเป็น 10 ประการ สามารถแบ่งได้เป็น 2 ส่วน ดังนี้
1.ทักษะชีวิตทั่วไป คือ ความสามารถพื้นฐานที่ใช้เผชิญป้ญหาปกติในชีวิตประจำวัน เช่น ความเครียด สุขภาพ การคบเพื่อน การปรับตัว ครอบครัวแตกแยก การบริโภคอาหาร ฯลฯ
2.ทักษะชีวิตเฉพาะ คือ ความสามารถที่จำเป็นในการเผชิญป้ญหาเฉพาะ เช่น ยาเสพติด โรคเอดส์ ไฟไหม้นำ้ท่วมการถูกล่วงละเมิดทางเพศ ฯลฯ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น